طبقه بندی و تاریخ گذاری مجموعه سکه های پیش از اسلام موزه آستان قدس رضوی مشهد

با توجه به اینکه سکه های موزه ی آستان قدس رضوی از مکان های حفاری شده و در میان لایه های باستانی به دست نیامده اند، بلکه از طریق دستگیری قاچاقچیان اشیاء عتیقه، به موزه منتقل و یا توسط مجموعه داران، اهدا شده اند، لذا اینجانب انجام این تحقیق را بر خود ضروری دانسته و علاقمند به معرفی و مطالعه این مجموعه شده تا حاصل کار را در قالب یک پایان نامه، تحت عنوان " طبقه بندی و تاریخ گذاری مجموعه سکه های پیش از اسلام موزه آستان قدس رضوی " به رشته تحریر درآورم. این تحقیق با اهداف زیر انجام شد: ? طبقه بندی و گونه شناسی سکه های پیش از اسلام ایران، در موزه آستان قدس رضوی مشهد ? شناخت توالی زمانی سکه ها ? شناسایی مشخصات فیزیکی سکه ها ? مطالعه تصاویر، اشکال و کتیبه های نقر شده ? بررسی روند تغییرات صورت گرفته بر روی سکه ها و نتایج به عمل آمده به شرح زیر است: • سکه های دوران تاریخی موزه آستان قدس رضوی را می توان بر اساس معیارهایی چون خط، نمادها و علائم مذهبی، از سکه های دوران اسلامی باز شناخت؛ زیرا این سکه ها ازلحاظ ضخامت، وزن و جنس تقلیدی از سکه های ساسانی بودند و تنها با اضافه کردن کلمات عربی چون بسم الله و... به خط کوفی، بر حاشیه بیرونی روی سکه و تاریخ 20 یزدگردی در پشت آن ها، قابل تشخیص هستند. • مطالعه ی این سکه ها، محل ضرب، نام پادشاه، نظام متمرکز در خصوص ضرب سکه در دوران تاریخی را آشکار ساخت. • سکه های هخامنشی در موزه آستان قدس رضوی، بدلیل نداشتن خط و تاریخ، ساییدگی زیاد و کمبود منابع مرتبط، به طور کاملاً دقیق قابل تشخیص نبوده و سکه های موجود به صورت نسبی شناسایی شدند. • سکه های مقدونی و سلوکی به علت داشتن نام شاه و منابع تاریخی به صورت دقیق تری مورد گونه شناختی قرار گرفتند. • در پشت سکه های پارتی، نام کلیه ی شاهان با عنوان ارشک(با القاب مختلف) آورده شده. نداشتن تاریخ ضرب و نام دقیق شاهان بر روی سکه ها، منجر به اختلاف نظر بین محققان شده است. در این تحقیق، ضمن ذکر منابع مختلف، شناسایی و گونه شناختی سکه های پارتی بر حسب نظر اکثریت انجام شده است. • طبقه بندی و گونه شناختی سکه های ساسانی به دلیل دارا بودن نام شاه و تاریخ، با دقت بیشتری صورت گرفته است. هرچند تاریخ مذکور بیانگر آغاز و پایان حکومت هر شاه است اما شناسایی این مسکوکات به مراتب آسان تر از دوران های قبل می باشد. • با شروع دوران اسلامی، سکه هایی که مشهور به عرب - ساسانی بودند، در اوایل فتح ایران توسط اعراب ضرب می شدند و تقلیدی از سکه های ساسانی بودند که تنها با اضافه کردن کلمات عربی چون بسم الله و... به خط کوفی، بر حاشیه بیرونی روی سکه و تاریخ 20 یزدگردی در پشت آن ها، قابل تشخیص هستند. واژگان کلیدی: ایران- سکه- موزه ی آستان قدس رضوی-هخامنشی-مقدونی-سلوکی-اشکانی-ساسانی.